Azeitão – gdzie wino portugalskie smakuje najlepiej

Azeitão- miasteczko, w którym mógłbym zamieszkać

Jest kilka miejsc w P ortugalii, w których wyobrażam sobie siebie w kwiecie wieku. Jednym z nich jest Azeitão, 20-tysięczne miasteczko położone u podnóża gór Serra da Arrábida. Miasto jest świetnie wypromowane lokalnie i ściąga, szczególnie w weekendy, rzesze zgłodniałych regionalnych smaczków Lizbończyków. W świadomości zagranicznych turystów jeszcze nie istnieje, co potwierdza mój przypadek. Przed niespełna rokiem nie wiedziałem, że w ogóle istnieje. Nie miałem również pojęcia, że wino portugalskie z tego regionu smakuje tak dobrze.

Wino portugalskie wśród krainy gajów oliwnych

Nazwa miasta wywodzi się od arabskiego słowa azzeittum, które w przeszłości odnosiło się do okolicznych gajów oliwnych. Obecne Azeitão to byt administracyjny powstały z połączenia czterech okolicznych miejscowości tj. Vila Nogueira de Azeitão, Brejos de Azeitão, Vila Fresca de Azeitão i Vendas de Azeitão. Życie miejskie i turystyczne skupione jest wokół Vila Nogueira de Azeitão. Zarzucenie kotwicy na kilka dni właśnie tutaj wydaje się dobrym pomysłem na poznanie smaczków regionu. To niekoniecznie budżetowe rozwiązanie (noclegi w Azeitão są niestety bardzo drogie) zdecydowanie ułatwi poznanie piaszczystych plaż Costa Azul, zielonych szlaków Arrabidy i trzech najładniejszych miasteczek tej części Portugalii, czyli Setúbalu, Sesimbry i Palmeli.

Wizyta musi zostać zwieńczona degustacją doskonałych produktów regionu. Można śmiało rzec, że miasteczko jest małą ojczyzną moskatela, który jest tutaj główną gwiazdą sceny produktów wyskokowych. Ale są i sery, które w Portugalii zna każdy, a które goszczą również w restauracyjnym menu zagranicznych knajp.

Jak dojechać do Azeitão?

Rozmieszczenie poszczególnych atrakcji sprawia, że do zobaczenia flagowych atrakcji będzie niezbędna furmanka. Jest jednak nadzieja dla wszystkich korzystających z transportu publicznego.

1. Z Lizbony do Vila Nogueira Azeitão kursuje bezpośrednio autobus linii 4730. Rejs trwa 52 minuty.
2. Z Setubal do Vila Nogueira Azeitão kursuje bezpośrednio autobus linii 4642. Rejs trwa 20 minut.

Co zobaczyć w Azeitão? Największe atrakcje miasta

Ten winny region w XV wieku zyskał prestiż za sprawą rodów szlacheckich, które osiedliły się na tym obszarze. Na tych bogatych w gaje oliwne terenach przez minione wieki wznoszono quinty, czyli portugalskie rezydencje z ogrodami. Dziękować opatrzności, że dziedzictwo to przetrwało do czasów współczesnych i jest co podziwiać. Pałace, dwory i piękne ogrody dodają Azeitão szlacheckiego charakteru, który został już odkryty w przemyśle turystycznym. Muszę przyznać, że jak na tak małe miasteczko Azeitão ma naprawdę sporo do zaoferowania. I żyje niezależnie od sezonu, czego nie można powiedzieć o okolicznych miastach. Jest tu po prostu ładnie i przyjemnie, mieszkając przez 4 miesiące w sąsiedniej Quinta do Anjo nie raz w myślach kreśliłem alternatywny scenariusz mieszkania właśnie w Azeitão.

Ile czasu zarezerwować na zwiedzanie miasteczka?

• Centrum Azeitão: 1h wystarczy na wolny spacerek R. José Augusto Coelho
• Winnica José Maria da Fonseca: 2h tour winny [wino portugalskie – degustacja)
• Bacalhôa – Vinhos de Portugal: 2h tour winny [wino portugalskie – degustacja)
• Palácio da Bacalhôa: 1h na zwiedzanie ogrodów i wnętrza przybytku

Winnica José Maria da Fonseca

O tym, jak smakuje portugalskie wino, dowiesz się zgłębiając winne zakamarki winnicy JMF. Założona w 1834 r. najstarsza portugalska winnica produkująca wina stołowe i słynne na całą Portugalię wino muskatowe. Te lokalnie produkowane wina dostępne są w 70 krajach na świecie, z dużym więc prawdopodobieństwem można kupić butelkę poza Portugalią. Pięknie odrestaurowany przybytek znajduje się w centrum Vila Nogueira de Azeitão przy R. José Augusto Coelho. Robi wrażenie już z zewnątrz, choć warto połakomić się na spacer również po części muzealnej.

• Obiekt otwarty jest do zwiedzania codziennie w godz. 10-19. Tour winny odbywa się w wyznaczonych godzinach, warto dopytać o to telefonicznie bądź na miejscu. Dostępny jest też sklep z winem i pamiątkami.

Wina SZTOSY: Periquita Reserva, Dona Maria, Moscatel Alambre de Setubal

Wino portugalskie w beczkach winnicy Jose Maria da Fonseca

Wśród platanów na Praça da República

Wyglądający na nieco opuszczony Plac Republiki, lepiej znany jako Rossio, to centralny punkt Vila Nogueira de Azeitão. Warto zatrzymać się tu na chwilę i wypić niespiesznie bicę w cieniu wiekowych platanów i w towarzystwie Sebastião da Gamy – poety Azeitão, który doczekał się w tym miejscu pomnika. To też najlepsze miejsce na darmowe zaparkowanie furmanki. Naprzeciwko placu znajduje się najładniejszy punkt informacyjny, jaki widziałem osobiście w Portugalii. Sprawdźcie.

Urokliwa uliczka R. José Augusto Coelho

Główna i najbardziej reprezentatywna uliczka Vila Nogueira de Azeitão, od której warto zacząć przygodę z miasteczkiem. Na odcinku kilometra w linii prostej mieści się wszystko, co w sezonie letnim wrzucić można w termin portugalskiego dolce vita. Są miejsca z dobrą strawą i regionalnym antipasti, stara winnica, przykłady pięknej architektury, sklepy z antykami i vintage shop, a także ludzie tworzący przyjemny miasteczkowy gwar. W przeważającej mierze są to Portugalczycy, głównie przyjezdni Lizbończycy, okoliczni mieszkańcy i członkowie licznych w tym regionie ekip rowerowych.

To, co stanowi zaletę Azeitão, to tętniące życiem knajpki nawet poza sezonem. Gdy w okolicznych miasteczkach życie na jakiś czas zamiera,  w winnej strefie moscatela można znaleźć towarzyskie ukojenie.

Fontanna w kształcie winorośli podkreśla, jak ważne dla tożsamości Azeitao jest wino

Zdecydowanie najładniejsza miejska Fonte de Pasmados

Kościół św. Wawrzyńca z XVIII-wiecznymi azulejos i rzeźbami

Lokalne sklepiki

Klimat tego małego miasteczka tworzą również małe sklepiki R. José Augusto Coelho. Pierwszym z nich jest sklep z antykami, z którego można wyjść zarówno z drewnianym stolikiem, mundurem z czasów III Rzeszy, jak i starymi zdjęciami portugalskich obywateli minionych dekad. Kolejnym jest absolutnie przedziwny Atelier Concept Store Azeitão, który będzie gratką dla fanów kreskówek, postaci z komiksów i kultowych marek.  W Pedaços de Azeitão z kolei serwują całkiem dobre czekoladki i regionalne smakołyki.

Winne imperium Bacalhôa

Bacalhôa to obecnie firma o największej powierzchni sadzonych winorośli w Portugalii. Produkuje około 20 milionów litrów wina rocznie, z czego około 50% eksportuje do około 60 różnych krajów. W kraju działa w 7 regionach winiarskich – Alentejo, Lizbona, Bairrada, Dão, Douro, Beiras i Setúbal. Rodzinne tradycje produkcji wina sięgają lat 20-tych ubiegłego wieku.

Bacalhôa oferuje wycieczki, degustacje, muzeum i ogrody do zwiedzania. Okoliczne tereny obejmują starannie wypielęgnowane żywopłoty wśród płynących fontann i odbijających światło basenów. W muzeum znajduje się prywatna kolekcja sztuki rodziny, która zawiera dzieła z Afryki, Ameryki Południowej i Azji, jak również wspaniałe przykłady tradycyjnych portugalskich płytek azulejo. Atrakcją wizyty w posiadłości jest klimatyczny magazyn – gdzie w ciemnym pomieszczeniu, ozdobionym starymi portugalskimi kafelkami, leżą zabytkowe beczki z winem.

Czy wiecie, że: Do degustacji dostępne są różne wina, w tym nagradzane cabernet sauvignons, różowe, porto. Odwiedzający mogą zakupić butelki i skrzynki wina, a także lokalnie robione sery i inne kąski.

Poznaj wino portugalskie w winnicy Bacalhôa

Fabryki azulejos Leiveira Azulejos i São Simão Arte

Kto z Was podróżując po Portugalii za zapragnął przywieźć ze sobą do Kraju nad Wisłą trochę pięknych azulejo? Te pięknie zdobione ceramiczne płytki są jednym z symboli krainy wielkich odkrywców i trudno się dziwić, że są przez turystów uwielbiane. W Azeitão działają dwie znane wytwórnie tych pięknych ozdób. Na elewacji Leiveira Azulejos znajduje się najpiękniejszy motyw kwiatów i zwierząt, jaki widziałem w PT. Wnętrze fabryki jest równie imponujące – azulejo tworzy się tam codziennie na oczach zwiedzających, płytki o różnych formatach i stylu w miejscowym sklepiku.

W Vila Fresca de Azeitão mieści się  kolejna rodzinna manufaktura azulejo o nazwie São Simão Arte. Wyprodukowano w niej już ponad milion płytek w wierności do tradycji produkcji przodków.  Na miejscu, u właściciela António Avilleza, można kupić pięknie zdobione egzemplarze, zamówić własny projekt, wziąć udział w warsztatach i podziwiać cały proces tworzenia azulejo.

TIP: Gotówka! Mieszkam w PT od kilku miesięcy i nie zliczę sytuacji, w których nie działał terminal.

Palácio da Bacalhôa

Absolutny architektoniczny majstersztyk regionu. Ujrzenie go na własne oczy uzmysławia majestat portugalskich quint, wystawnych domostw budowanych z rozmachem. Na architekturę, dekorację i ogrody pałacu wpływali zmieniający się przez wieki właściciele, a także ich doświadczenia przywiezione z podróży po Europie, Afryce i Dalekim Wschodzie. Pewnie to, co teraz napiszę, nie będzie szło w parze z historią architektury, ale mnie Bacalhôa przywodzi wspomnienia z Palermo.

Zbudowany przez króla Manuela I jako letni pałac dla jego matki został kupiony w XVI wieku przez syna wielkiego namiestnika Indii, Afonso de Albuquerque. Dom z kopułami melona i włoskimi loggiami oferuje ogród obdarzony bardzo rzadkim XVI-wiecznym panelem azulejo.

TIP: Pałac jest zamknięty w niedzielę! W pozostałych dniach zwiedzanie jest możliwe w godz. 10:30-18:00.

Quinta das Torres

Imponująca posiadłość sprzed kilku stuleci z klimatem, którego nie powstydziłaby się reżyserka Białego Lotosu w kolejnych odsłonach filmowego tasiemca. Charakterystycznym punktem przybytku jest patio na świeżym powietrzu z pięknie zdobioną fontanną. Obecnie jest to teren prywatny z hotelem, restauracją i herbaciarnią. Quinta cyklicznie wykorzystywana jest również jako plan filmowy.

Można śmiało rzec, że jest to jeden z najważniejszych i najpiękniejszych renesansowych zespołów architektonicznych w Portugalii. Idylliczną scenerię dopełnia roślinność – palmy i obrastający ściany bluszcz.

Gdzie zatrzymać się w Azeitao?

• Hotel Club d’Azeitão: wygodny parking, ładne środowisko, znakomitego wino Turim, cenowo raczej $$

Trasa krajoznawcza Aldeias de Azeitão

11-kilometrowy szlak pieszy przez Park Naturalny Arrábida to będzie pełnowymiarowa przygoda zarówno dla fanów soczystych landszaftów, ale przed wszystkim łowców okolicznych tradycji. Trasa ma bowiem charakter kulturowy i prowadzi przez kilka interesujących miejsc dziedzictwa regionu. Podczas podróży tą trasą poznasz pochodzenie Azeitão, dawne tereny portugalskiej arystokracji, miasteczka Aldeia Rica, Oleiros, Aldeia de Irmãos, a także wioski Piedade, Portela i São Pedro, Casais da Serra i Picheleiros. To będzie spacer tradycyjnymi ścieżkami jednego z najciekawszych regionów Portugalii.

• TIP: Przy dłuższym pobycie w Azeitão warto pokusić się o nieco aktywności fizycznej w Parku Naturalnym Arrabida. Pieszych i rowerowych tras jest sporo, a te najciekawsze znajdziecie na stronie  Arrábida Walking Trails.

Photo by Eduardo Goody on Unsplash

Degustacja regionalnych specjałów

Azeitao znane jest na cała Portugalię z kilku regionalnych smakołyków. Kulinarnymi ambasadorami miasteczka są niewątpliwie ser owczy Queijo de Azeitão i Moscatel, portugalska odmiana starej wersji wina muskat. Zagłębiając się bardziej w lokalne tradycje w gastronomicznym spektrum odnajdziemy również cenione wyroby cukiernicze.

Regionalne specjały Azeitão, co spróbować?

• Wina: z winnicy José Maria da Fonseca; wina stołowe odmiany Piriquita i Moscatel de Setúbal.
• Tortas de Azeitão: tradycyjne ciastko z budyniową wkładką.
• Queijo de Azeitão: jeden z najpopularniejszych portugalskich owczych serów, który znalazł się w 2014 r. na liście 50 najlepszych produktów gastronomicznych na świecie wg Great Taste Awards.
• Oliwa i oliwki: szczególnie azeitonas (po portugalsku oliwki) smakują tu wyjątkowo dobrze.

Polecane knajpy i kawiarnie

• Wine Corner: restauracja przylegająca do winnicy José Maria; dobra strawa i klimatyczne wnętrze (m.in. sufit z butelek po winie); cenowo raczej $$.
• Casa Negrita: piekarnio-cukiernia z tradycjami; własne wypieki w miejscowym piecu kamiennym.
• Pastelaria Cego: piekarnia z tradycjami działająca od 1901 roku, w której wynaleziono esses – ciastka w kształcie litery S o smaku cynamonowym.
• Mercado Municipal de Vila Nogueira de Azeitão: lokalny targ z owocami, mięsem i warzywami.
• Casa das Tortas: bogaty bar z regionalnymi trunkami i przyjemne patio z grillem.

Café pingado w Pastelaria Cego

Regionalny specjał Tortas de Azeitão w Casa Negrita

Muzeum serów Quinta Velha Queijeira

Historia produkcji słynnych owczych serów z Azeitão to już ponad 130 lat tradycji. W muzeum Quinta Velha Queijeira poznasz techniki wytwarzania tego kultowego produktu, który w tym miejscu wyrabiany jest regularnie od ponad pół wieku.  Dowiesz się o harmonii między człowiekiem a otaczającym środowiskiem Arrábida, a także nieco więcej o rasie owiec Saloia. Ich mleko jest wykorzystywane do produkcji sera. Na miejscu dostępny jest sklepik z produktami z gospodarstwa w postaci serów czy np.  kordiału z czarnego bzu. Jest też wino portugalskie!

Tam gdzie jest wino portugalskie są i sery. Zdjęcie pochodzi ze strony jornaldenegocios.pt