Jak dostać się to Turkmenistanu?

 

Republika Turkmenistanu to wymarzony kierunek dla wszystkich łowców przygód i nieodkrytych zakątków świata. Państwo, które obiegowo nazywane jest Koreą Północną Azji Środkowej, jest miejscem gigantycznych kontrastów i absurdów. Miałem przyjemność odwiedzić ten kraj i teraz chciałbym podzielić się z Wami moimi doświadczeniami w eksplorowaniu krainy Turkmenbaszy.

Turkmenistan nie jest krajem łatwym do podróżowania. Nie jest jednak niemożliwym przekroczenie turkmeńskiej granicy. W tym artykule dowiesz się o wszystkich możliwych sposobach dostania się do najbardziej tajemniczego państwa azjatyckiego interioru, od opcji lądowych, przez połączenia lotnicze, aż po drogę morską. Jest to jedyne takie opracowanie w polskim internecie.

 

Jak dostać się do Turkmenistanu drogą lądową?

Turkmenistan graniczy z łącznie z 4 państwami: Uzbekistanem (1631 km), Iranem (992 km), Afganistanem (744 km) i Kazachstanem (379 km), a łączna długość granic wynosi 3736 km. Przekraczanie granic możliwe jest z każdym z wymienionych krajów, gdyż turkmeński rząd posiada neutralne stosunki z wszystkimi sąsiadami (stan na dzień 04/04/2020). Mówiąc wprost, po prostu nie ma kosy z nikim z sąsiedztwa. Jest to z resztą powodem do dumy dla rządzącego reżimu, który słowo „neutralność” wynosi do rangi narodowej cnoty. Przyjrzymy się zatem możliwością dostania się do Turkmenistanu, analizując możliwe przejścia graniczne u wszystkich państw ościennych Turkmenistanu.

 

 

Przejścia graniczne Uzbekistan-Turkmenistan

Dojazd od strony Farap – Alat

Ten scenariusz znam najlepiej, bo osobiście go zrealizowałem. Jeśli Twój plan zakłada zwiedzanie miast Jedwabnego Szlaku, a następnie dalszą podróż na zachód, opcja z przejściem granicznym w Farap będzie najlepsza. Z miasta Buchara do granicy uzbecko-turkmeńskiej (miasteczka Alat) jest +/- 120 km, co w praktyce przekłada się na 2 godziny drogi samochodem.

Przejście na drugą stronę zajęło nam kilkadziesiąt minut. Z Farap drogą M37 dostaniecie się bardzo łatwo do Aszchabadu, pokonując po drodze duże miasto Turkmenabat, a także ruiny starożytnego miasta Merv. Warto zatrzymać się w tym miejscu na dłużej, bowiem z punktu widzenia archeologicznego to perła – największe miasto świata XII wieku.

Kilkanaście kilometrów przed granicą droga staje się coraz bardziej fatalna. Ostatnie kilometry to już lichej jakości podziurawiony, jak szwajcarski ser asfalt. Ostatnim miejscem, w którym można się zatrzymać na terenie Uzbekistanu jest położny 3-4 km od granicy parking dla kierowców (głównie tirowców międzynarodowej spedycji), obok którego znajduje się hotel (10 USD za łóżko w pokoju wieloosobowym – kupa pieniędzy!).

Gdzie spać na granicy?

Jak widzicie na załączonym obrazku – nam udało się rozbić namiot na dziko, na betonowej kładce jednego z budynków należących do pograniczników. Nie było to jednak takie oczywiste. Władze parkingowego przybytku z dziwną, jak na realia Azji Środkowej, dozą odpowiedzialności, zabroniły nam stawiać namiot w pobliżu. Jak pokrętnie zrozumiałem z rozmowy z właścicielem obiektu – „personel nie chciał odpowiadać za nasze bezpieczeństwo”. Przygraniczne strefy nie należą do najbezpieczniejszych i choć ludzie, których spotykaliśmy wyglądali na ogół na seryjnych morderców, wszyscy chcieli nam pomóc. Zapomnijcie o internecie i łączności GSM. Lokalne przejście graniczne bardzo przyjemne (nowe budynki, przyjemny personel).

 

Dojazd od strony Dashoguz – Shavat

Oddalone 45 kilometrów od Chivy, historycznego miasta Jedwabnego Szlaku. Chiva oddalona jest od Buchary 6 godzin jazdy samochodem. Przejście graniczne jest do dyspozycji przekraczających od 9 do 18 codziennie. W pasie ziemi niczyjej pobierana jest obligaroryjna opłata w wysokości 5 TMT (1 USD). W strefie kursuje shuttle bus, odległość jest niewielka.

Kręcąc się po okolicy można pokusić się o odwiedzenie nieodkrytych jeszcze przez turystów ruin miasteczka Urgencz – obecnie to miasto Köneürgenç. Dawna wioska Darwaza znajduje się 5 godzin jazdy samochodem od Daszoguz. Przeczytaj: Wrota piekieł znajdziesz w Turkmenistanie!

Dojazd od strony Köneürgenç (Konye Urgench) – Xo’jayli

Opcja dla wszystkich zwiedzających Chivę i Karakałpację. Podróżnik powinien kierować się do ponad 300- tysięcznego miasta Nukus, które jest siedzibą administracyjną Republiki Karakałpackiej. Następnie obrać azymut na zachód i przekroczyć rzekę Amu-daria. Pozostaje 15 km odcinek do granicy, który można pokonać stopem lub wziąć taksówkę (+/- 1 USD).

Granica otwarta między 9 a 18 codziennie. Pierwsze miasto po stronie turkmeńskiej to oddalony o 15 km Köneürgenç, gdzie mieszczą się ruiny Starego Urgenczu. Było to niegdyś zaraz po Bucharze najpotężniejsze miasto Silk Road. W tym miejscu hordy Czyngis-chana dokonały największej pojedyncznej rzezi w dziejach ludzkości. Wybito wszystkich, miasto miało liczyć wówczas ok. 600 tys. mieszkańców.

 

Dojazd od strony Atamurat – Qarshi [nie dla turystów]

Najbliższy punkt wjazdowy na teren Turkmenistanu przy okazji zwiedzania miasta Karszy. Oba te miejsca dzieli 80 km, ponad godzina jazdy samochodem. Z Karszy należy łapać okazje na wioskę Yangi Nishon, a następnie Gulistan.

Uwaga: przekraczanie granicy w tym miejscu możliwe jest tylko przez Uzbeków i Turkmenów. Najbliższe przejście graniczne dla turystów znajduje się w oddalonym o 300 km mieście Alat (patrz przejście graniczne Farap-Alat). To grubo ponad 5 godzin autem.

 

Dojazd od strony Gazojak – Druzhba [nie dla turystów?]

Przejście graniczne oddalone 100 km od Chivy. W internecie funkcjonują sprzeczne informacje dot. możliwości przekraczania granicy w tym miejscu przez turystów. Jest to de facto międzynarodowy punkt graniczny, ale na zagranicznych forach backpacerzy informują, że granicę mogą przekraczać jedynie mieszkańcy Uzbekistanu i Turkmenistanu.

Update 4/04/2020: Turystom zaleca się przejście graniczne Dashoguz – Shavat, oddalone o 120 km, 2 godziny jazdy samochodem. Łatwiejsze procedury i większe prawdopodbieństwo bezproblemowego transferu na drugą stronę.

 

 

Przejścia graniczne Kazachstan-Turkmenistan

Dojazd od strony Żangaozen – Temirbaba [zamknięte do odwołania]

Jedyne oficjalne przejście graniczne między Kazachstanem a Turkmenistanem. Zamnięte do odwołania od czerwca 2018 decyzją władz centralnych w Aszchabadzie. Niski poziom industrializacji, surowy klimat pustyni. Przed zamknięciem przekraczanie granicy z tym miejscu było popularne wśród obcokrajowców podróżujących z Azerbejdżanu do kazachskiego portu morskiego w Kuruk.

Update: turkmeńskie władze w kwietniu 2019 r. ogłosiły plany budowy 225 km odcinka autostrady z Turkmenbaszy do Temirbaby. Nieznana jest data zakończenia inwestycji.

 

 

Przejścia graniczne Iran-Turkmenistan

Dojazd od strony Bajgiran – Berzhengi Tamozhna

Najpopularniejszym przejściem irańsko-turkmeńskim jest miasteczko Bajgiran oddalone 55 km od Aszchabadu. To najszybszy sposób dostania się do stolicy Turkmenistanu. Później drogą M37 dojazd do Wrót Piekieł zajmuje ponad 3 godziny.

Międzynarodowy punkt graniczny czynny jest od 7:30 do 15:30 czasu irańskiego. Ruch jest dość wzmożony, zalecane jest pojawienie się na granicy możliwie, jak najwcześniej. Narzędzia do wymiany waluty dostępne tylko po stronie irańskiej. Po turkmeńskiej najszybciej u kierowcy z agencji lub w Aszchabadzie. Obowiązkowy pobór odcisków palców po stronie turkmeńskiej. Dojazd do przemieść Aszchabadu to koszt ok. 1-,1,5USD za autobus i 3 USD za taksówkę. Z wiadomych przyczyn respektowanaj jest waluta amerykańska.

Dojazd od strony Sarakhs – Serachs

Godziny otwarcia od 8 do 15 czasu irańskiego codziennie. Opcja wymiany waluty na dolary amerykańskie po stronie irańskiej. Przy dłuższym drążeniu w temacie opcja kupienia manatów na czarnym rynku. Dużo naciągaczy. Do granicy najłatwiej dojechać z miasta Meszched, stopem, komunikacją miejską, taksówką lub pociągiem. To 185 km i w praktyce ponad 3 godziny podróży.

Po stronie turkmeńskiej sporadycznie kursują shared taxis do Mary. Stąd już rzut beretem do ruin Ancient Merv. Koszt przejazdu powinien wynieść max. 15 USD, odległość 170 km, 3 godziny jazdy. Można próbować łapać stopa do głównej drogi krajowej M37, która prowadzi bezpośrednio z Aszchabadu (225 km).

Dojazd od strony Incheboron – Gudri-Olum

Przejście graniczne czynne od 7 do 16:30 czasu irańskiego codziennie. Fatalna nawierzchnia, dziki zachód na miejscu. To zdecydowanie najlepsza możliwość dla wszystkich zwiedzających grobowiec w Gonbad-e Kawus po stronie irańskiej.

W iranie najlepiej kupić bilet na kursujący codziennie opciąg Gordan-Incheberon (80 km, godzina jazdy). Można też szukać szczęścia i łapać stopa. Droga 73 prowadzi bezpośrednio z miasta do granicy. Po stronie turkmeńskiej surowa pustynia Kara Kum. Jest tyko jedna droga – należy kierować się na wioskę Gudri-Olum, następnie. Ak-Yayla. Potem do drogi głównej M37. Portal Caravanistan.com informuje również o pociągu kursującym raz w tygodniu między Etrek i Bereket, skąd można złapać kolejny pociąg do Turkmenbaszy lub Aszchabadu.

Dojazd od strony Lotfabad – Artyk

Przejście graniczne czynne od 8 do 15 czasu irańskiego. Przekroczenie granicy wiąże się z wskoczeniem na obowiązkowy autobus, który kosztuje 3 MNT. Do granicy można dostać się komunikacją publiczną z miasta Dargaz. Z kolei takskówkaz Loftabad do Dargaz to koszt 2-3 USD. Większy chaos panuje po stronie irańskiej, długie kolejki tirów. W czwartki i piątki (tzw. weekend irański) granica jest w połowie zamknięta. Bardzo mało osób przekracza tę granicę pieszo, większośc stanowią kierowcy ciężarówek i tirów.

Najbliższy checkpoint przy opcji trekkingu po szczycie Kuhha-ye Hezar Masjed. Bardziej kameralne od przejścia granicznego w Bajgiran, położone bliżej Meszhed.

 

Przejścia graniczne Afganistan-Turkmenistan

Dojazd od strony Towrgondi – Serkhetabat [zamknięte dla turystów]

Mimo, że jest to główna granicy między oboma krajami, pozostaje zamknięta dla obcokrajowców. Krążą opinie w sieci, że mogą ją przekraczać tylko mieszkańcy Afganistanu i Turkmenistanu. Miejsce zapalne od 2014 r. kiedy to doszło do prób nielegalnego wtargnięcia i śmierci turkmeńskich strażników granicznych. Od tego czasu incydentalne problemy z talibami i bojownikami Państwa Islamskiego.

Główny punkt graniczny na drodze do miasta Herat, starożytnej twierdzy z ogromnym dziedzictwem historyczno-kulturowym. Herat jest wciąż rozpatrywany do zgłoszenia przez władze w Kabulu do oficjalnej nominacji obiektu UNESCO.

Dojazd od strony Aqina – Atamyrat

Punkt kontroli granicznej i przejście graniczne w północnej prowincji Faryab w Afganistanie. Najbliższym afgańskim miastem od Aqiny jest miasto Andkhoy. Od 2011 r. przejście graniczne otwarte dla turystów. Brak oficjalnych komunikatów o tymczasowym zamknięciu w ruchu granicznym. Bardzo mało informacji dostępnych dla podróżników.

Brak infrastruktury, droga szutrowa. Brak komunikacji publicznej. Przy obecnym zamknięciu przejścia w Towrgondi, jest to jedyna opcja dla turystów do przedostania się z Afganistanu do Turkmenistanu. Najdzikszy punt na mapie graniczący z Turkmenistanem.

 

 

Jak dostać się do Turkmenistanu drogą morską?

To dość karkołomny sposób dostania się do Turkmenistanu, należy bowiem pokonać Morze Kaspijskie. Tym niemniej można stać się uczestnikiem jednej z najrzadziej pokonywanych tras turystycznych na świecie. Do Krainy Turkmenbaszy kursują zarówno statki CARGO, jak i promy pasażerskie. Przy odrobinie szczęścia uda Ci się przeżyć najpiękniejsze wschody i zachody słońca w życiu. Jeśli masz duża czasu i jesteś łowcą przygód, transport przez Morze Kaspijskie będzie strzałem w dziesiątkę.

O ile rejs z Azerbejdżąnu jest wyzwaniem osiągalnym, o wiele trudniej jest się wydostać z portu w Turkmenbaszy. W sieci krąży historia o backpacerach, którzy czekali w porcie w Turkmenistanie prawie dwa tygodnie na uspokojenie się sytuacji wietrznej na Morzu Kaspijskim. Brak rozkładu promów/statków CARGO przy drakońskich obostrzeniach wizowych jest najbardziej ryzykowną opcją wyjazdu z Republiki Turkmenistanu.

 

 

Statkiem z Azerbejdżanu: Alat-Turkmenbaszy

Alat to nowy port przemysłowy położony 78 km na południe od Baku. Jeśli planujesz rejs statkiem pasażerskim, to właśnie z tego z miejsca. Łatwo dostać się do niego z Baku drogą E119. Nie ma żadnego problemu ze złapaniem stopa, Azerowie podwożą za darmo. Do celu prowadzi asfaltowa droga szybkiego ruchu wzdłuż wybrzeża. Można też pokusić się o taksówkę, ale będzie to koszt 40-50 AZN (25-30 USD). Jest również opcja dojazdu na miejscu transportem publicznym. Busy nr 125 kursują z centrum Baku do Bina Mall. Następnie busem nr 195 do Alat (kierunek Qubustan). Trzeba liczyć ponad godzinkę na tę przejażdżkę. Kierowca wyrzuci Was na drodze E119 możliwie, jak najbliżej tabliczki z napisem „Baku Sea Port”.  Do portu trzeba podejść kawałek. Nie wiem, jak z dostaniem się na jego teren pieszo, wiem, że w 2019 było to zabronione (kursował specjalny autobus portowy).

Radzę zaopatrzyć się w niezbędny ekwipunek wcześniej (najbliżej celu stacje benzynowe z mini-barami). Na miejscu jest kantor i duty free (obawiam się, że z cyklu „wiecznie zamkniętych”). My pierwsze zakupy robiliśmy na stacji, a mamonę wybieraliśmy z pobliskiego ATN-u. Podróż promem z nowego portu morskiego w Alat do portu w Turkmenbaszy w Turkmenistanie trwa od 12 do 15 godzin (przy sprzyjających warunkach wietrznych), a podróż statkiem CARGO na banderze azerskiej lub turkmeńskiej trwa średnie od 17 do 20 godzin.

 

 

Kontaktowałem się z obsługą statków azerskiej kompanii ASCO ASCO i otrzymałem informację, uwaga: „Ferry trips from Turkmenbashi to Alat might take from 17 hours to 3 days„. Trzeba zatemu przygotować się i na taki scenariusz. Statki tej kompanii kursują do Turkmenistanu, co 2-3 dni w zależności od sytuacji pogodowej. Koszt biletów 100 USD dla obcokrajowców w przypadku szybszych turkmeńskich statków pasażerskich i 60 USD w przypadku azerskich statków ASCO. Pod tym linkiem możecie kupić i zarezerwować bilet na rejs statkiem ASCO: rezerwacja biletów [nie wiedzieć czemu są czasaim problemu z formularzem rezerwacyjnym…]

Komunikat dla poszukiwaczy przygód: największy fun sprawia rejs statkiem CARGO. Najłatwiej to zrobić od strony Azerbejdżanu. Po pierwsze jest większe prawdopodobieństwo na uzyskanie informacji od personelu portu, po drugie ma się internet mobilny i po trzecie nie tyka złowieszczo zegar upływającego terminu ważności wizy. Po stronie turkmeńskiej powiedziano nam, że przez najbliższy tydzień żaden statek CARGO nie bierze na pokład turystów. Musieliśmy zapłacić 100 USD za turkmeński statek pasażerski Bagtiyar. Jeśli płyniecie z Azerbejdżanu, wykorzystajcie te dane kontaktowe w celu uzyskania niezbędnych informacji o rejsie: seanews.az@gmail.com.

For information about Alat (Baku) -Turkmenbashi route, please contact the number +994 55 999 90 61.

For information about Alat (Baku) -Kuryk (Aktau) route, please contact the number +994 55 999 91 24.

 

 

Statkiem z Kazachstanu: Kuryk-Alat-Turkmenbaszy

Obecnie nie ma żadnych połączeń morskim między kazachskim portem w Aktau/Kuryk a turkmeńskim Turkmenbaszy. Od 2018 r. wszystkie rejsuy statków pasażerskich zostały przeniesione z portu Aktau do nowego portu w Kutryk (podobnie jak w Azerbejdżanie z Baku do Alat). Port mieści się 90 km od miasta Aktau (75 minut samochodem) i 25 km od miasta Kuryk (30 minut samochodem). Na oficjalnej stronie portu Kuryk można sprawdzić terminarz kursowania statków pasażerskich. Port wyposażony jest w Wifi, kantynę i punkt wymiany walut. Dolary, ruble, tenge i euro są akceptowane, manat azerski nie. Sieć Beeline działa w obszarze portu, ale KCell już nie. Bankomat nie obsługuje wszystkich kart płatniczych. Jest ten hotel. Noc kosztuje 8 USD za osobę za pokój pojedynczy. Dla porównania w Turkmenbaszy to 70 USD za noc.

Jedyną możliwością jest rejs statkiem pasażerskim lub CARGO do Baku/Alat, a następnie rejs do portu w Turkmenbaszy. Wyjątkowo drogie i czasochłonne przedsięwzięcie. Rejs statku na lini Kutryk-Alat trwa średnio 30 godzin (przy dobrych wiatrach) i kolejne 17 godzin na linii Baku-Turkmenbaszy. Koszt biletów 80-100 USD.

 

 

Statkiem z Rosji: Olya-Turkmenbaszy

Olya to rosyjski port na brzegu jednej z największych odnóg rzeki Wołgi, Bakhtemir. Mieści się w pobliżu Morza Kaspijskiego (nie bezpośrednio nad nim) ok. 120 km na południowy zachód od Astrachania. To połączenie jest stosunkowo nowe i istnieje w międzynarodowym kalendarzu rejsowym dopiero od 2016 r. Jest obsługiwane przez statki pasażerskie typu Berkarar i Bagtiyar. Są to maszyny nowszej generacji, które są w stanie szybciej przemieszczać się po Kaspijskim od innych sędziwych statków. Bilet z portu Olya w Rosji do Turkmenbaszy powinien kosztować ok. 110 USD. Rejs trwa do 40 godzin przy dobrych warunkach wietrznych. Niestety nie znalazłem oficjalnej strony portu ani żadnych sprawdzonych danych kontaktowych.

 

Nowy port morski w Turkmenbaszy

Historia tego międzynarodowego portu morskiego sięga końcówki XIX wieku. Obiekt w 2018 r. przeszedł gruntowną rewitalizację. wartą 2 miliardy USD. Nowy hub komunikacyjny wygląda bardzo okazale i wpisuje się architektonicznie w stylistykę Aszchabadu – miasta białego marmuru.

W porcie znajduje się kilkugwiazdkowy hotel, który oferuje noclegi od 70 do 120 USD za noc [na sto procent ceny dla obcokrajowców]. Na rejs oczekiwać można bezpłatnie w nowoczesnym terminalu. Nam nikt nie robił problemu za ostentacyjne kimanie na ławkach. Czekaliśmy jednak zaledwie kilka godzin. Nie mam pojęcia, jak to wygląda w przypadku dłuższego koczowania. W porcie znajduje się kantyna (wysokie ceny), gdzie dozwolone jest palenie papierosów (w Turkmenistanie we wszystkim miejscach publicznych obowiązuje całkowity zakaz palenia tytoniu). WiFi dostępne tylko dla gości hotelu, hasło nie jest udostępniane nawet za opłat (próbowaliśmy). Można poprosić obsługę punktu informacyjnego o udostępnienie hotspota. Nie ma, co jednak liczyć na internet LTE. Jest za to szansa na pomyślne wysłanie wiadomości e-mail. Social media nie działają.

 

 

Jak dostać się do Turkmenistanu drogą lotniczą?

To najszybszy i najdroższy sposób dostania się do Turkmenistanu. Jedynym międzynarodowym portem lotniczym w Turkmenistanie jest lotnisko w Aszchabadzie. Nie ma możliwości lądowania na innych lotniskach tego kraju. Port ten obsługuje loty następujacych linii lotniczych:

• China Southern Airlines (Urumczi) – ChRL
• Lufthansa (Baku, Frankfurt) – DE
• S7 Airlines (Moskwa-Domodiedowo) – RUS
• Turkish Airlines (Stambuł-Atatürk) – TUR
• Turkmenistan Airlines (Abu Zabi, Ankara, Amritsar, Bangkok-Suvarnabhumi, Riga, Pekin, Birmingham, Delhi, Dubaj, Frankfurt, Stambuł-Atatürk, Londyn-Heathrow, Mińsk, Moskwa-Domodiedowo, Turkmenbaszy, Turkmenabat, Mary, Dasoguz) – TKM
• Belavia (Minsk) – BLR
• Fly Dubai (Dubai) – ZEA

 

 

Połączeń lotniczych do Turkmenistanu wcale nie jest mało. Problem w tym, że są drogie i rzadko objęte promocjami. Najbliżej Polski znajdują się lotniska we Frankfurcie (Lufthansa) i Mińsku (Belavia). Turkmeńskie linie lotnicze latają również z Londynu (więcej na stronie: Turmeńskie Linie Lotnicze – plan odlotów). Pod znakiem zapytania stoją połączenia z Kijowa, Birmingham i Rygi (prawdopodobnie nie są obecnie realizowane lub realizowane są sporadycznie).

Rosyjskie linie lotnicze S7 Airlines latają z Moskwy (port lotniczy Domodiedowo). Lufthansą można również dolecieć do Aszchabadu bezpośrednio z Baku. Poza tym są bezpośrednie połączenia z Turcji (Stambuł, Ankara), Emiratów (Dubaj, Abu Zabi), Tajlandii (Bangkok), Chin (Urumczi, Pekin) i Indii (New Delhi, Amritsar). Istnieją też połączenia lotnicze z Sankt-Petersburgiem, Kazaniem i Ałmatami w Kazachstanie.

 

 

Chcesz odwiedzić Turkmenistan?

Zobacz nasze pozostałe relacje z podróży po najbardziej zamkniętej byłej republice ZSRR.

Jeśli chcesz, abym pomógł Ci zorganizować podróż do Turkmenistanu, odezwij się do mnie – formularz kontaktowy.