Turkmenistan to kraj jednolity religijnie, którego ponad 93% populacji wyznaje islam. Kilkanaście kilometrów od Łuku Neutralności w Aszchabadzie mieście się największa świątynia muzułmańska Azji Centralnej. Meczet Gypjak wybudowano w rodzinnym miasteczku wielkiego Turkmenbaszy w dwa lata, używając ulubionego surowca turkmeńskiego reżimu – białego marmuru.
W drodze do wioski Nohur w górach Koped Dag udaliśmy się na krótkie zwiedzanie najważniejszego meczetu dla wszystkich Turkmenów. Obiekt budzi respekt swoim ogromem i okazałością, a jego wizerunek można podziwiać na rewersie krajowego banknotu o nominale 500 manatów. To w położonym przy meczecie mauzoleum spoczywa ciało pierwszego przywódcy.
Najważniejsze rozdziały relacji
Meczet Gypjak – świątynia z białego marmuru i złota
Gypjak (znane również jako Kipchak) zna doskonale każdy Turkmen. Bez wątpienia, ze względu na fakt, że 19 lutego 1940 r. w Gypjaku przyszedł na świat śp. Saparmyrat Nijazow, pierwszy prezydent Turkmenistanu, ojciec narodu. Bezpośrednio w związku z tym w 2004 r. zakończyła się w tym mieście budowa największej muzułmańskiej świątyni tej części świata. Oddany do użytku imponujący meczet może pomieścić do 10 tys. wiernych jednocześnie.
Meczet Gypjak kosztował Turkmenistan 100 mln USD, a jego budowa została zrealizowana za pośrednictwem francuskiej firmy. Świątynia to główny budynek ze złotą kopułą i czterami bocznymi minaretami o wysokości 91 metrów. W Turkmenistanie nie ma przypadków i każda wartość odnosi się do historii lub konkretnej symboliki narodowej. W tym przypadku, wielkość minaretów to hołd dla daty uzyskania przez kraj niepodległości w 1991 r. Do kompleksu wejść można dziewięcioma niezależnymi wejściami. Teren wokół meczetu udekorowany jest pięknie przystrzyżoną, dziwnie zieloną, jak na Turkmenistan trawą. Godne uwagi są też baseny z krystalicznie przejrzystą wodą o lazurowych odcieniach. Podziemia meczetu to parking na 400 samochodów, a podłogę meczetu zdobi ogromnych rozmiarów ręcznie tkany dywan.
Jak dojechać do meczetu Gypjak?
Meczet znajduje się 14 km od Łuku Neutralności w Aszchabadzie. Droga, która prowadzi do miasta Gypjak, jest tylko jedna. Trasa szybkiego ruchu M37 prowadzi bezpośrednio do Balkanabadu i dalej do Turkmenbaszy. Samochodem to jakieś 20 minut jazdy.
Ściany meczetu są tradycyjnie ozdobione surami z Koranu, choć nie brakuje również sentencji z Ruhnamy. To autorskie dzieło literackie pierwszego przywódcy Turkmenistanu. Opisane są w nim jego własne spostrzeżenia na temat duchowości, co do teraz budzi ogromne kontrowersje. W rezultacie – część muzułmanów nie uznaje meczetu. Konkludując, pewnie dlatego, że na jego murach zrównuje się świętość i powagę Koranu z fragmentami świeckiej literatury byłego przywódcy.
Kontrowersyjne wersety Ruhnamy
Meczet Gypjak od początku powstania stał się elementem sporu w świecie muzułmańskim. Warto uzmysłowić sobie, że ściany marmurowej konstrukcji świątyni zdobione są surami z Koranu i fragmentami Ruhnamy. To różowa książeczka napisana przez Nizajewa, która jest czymś na wzór duchowej zielonej książki Kaddafiego. To zbiór religijnych porad i fikcji historycznej, którą od najmłodszych lat przyswaja każdy obywatel Turkmenistanu. W Aszchabadzie Ruhnama doczekała się nawet imponującego obelisku. Turkmenbaszy zasłynął powiedzeniem, że „ten kto trzykrotnie przeczyta Ruhnamę, będzie miał zagwarantowane miejsce w raju„. Wielu muzułmanów uważa, że zestawienia fragmentów tekstów Ruhnamy z surami z Koranu jest bałwochwalstwem. Krytykowane jest stawianie na równi świętych prawd Proroka z autorskimi refleksjami ojca wszystkich Turkmenów. Reasumując, obiekt, który dla Turkmenów znaczy wiele, ze względu na obrazoburcze inskrypcje jest skandalem dla niektórych wierzących muzułmanów.
Mauzoleum wielkiego Turkmenbaszy
W bliskim sąsiedztwie meczetu znajduje się Mauzoleum Turkmenbaszy, w którym znajduje się grób zmarłego w 2006 r. Nijazowa. To również miejsce pochówku dla rodziny przywódcy – jego matki, dwóch braci i symboliczny pusty sarkofag ojca. Naprzeciw wejścia do mauzoleum znajduje się kompleks wzniesiony ku pamięci ludzi zabitych przez trzęsienie ziemi w 1948 r. Podczas gdy, meczet jest emanacją przepychu, mauzoleum wygląda o wiele skromniej. Wydaję się to dość niezamierzone, ponieważ Turkmenbaszy słynął z zamiłowania do złota, marmuru, futurystycznych konstrukcji.
Meczet Gypjak – jedno z dziewięciu niezależnych wejść. Podziękowania dla Sue Fleckney za użyczenie zdjęć własnego autorstwa.
Lśniąca złota kopuła meczetu Gypjak. Podziękowania dla Sue Fleckney za użyczenie zdjęć własnego autorstwa.
Meczet składa się z głównego budynku ze złotą kopułą i czterech wysokich na 91 metrów minaretów. Podziękowania dla Sue Fleckney za użyczenie zdjęć własnego autorstwa.
Pięknie zdobione wnętrze głównej sali meczetu, która pomieścić może 10 tysięcy wiernych.
Meczet Gypjak został zbudowany przez Nijazowa z mauzoleum w ramach przygotowań do jego śmierci. Podłogę zdobi ręcznie tkany dywan.
Teren wokół meczetu zdobią liczne baseny i idealnie przystrzyżone pasy zieleni, o którą tak trudno w pustynnym krajobrazie Turkmenistanu.
Chcesz odwiedzić Turkmenistan?
Zobacz nasze pozostałe relacje z podróży po najbardziej zamkniętej byłej republice ZSRR.
Jeśli chcesz, abym pomógł Ci zorganizować podróż do Turkmenistanu, odezwij się do mnie – formularz kontaktowy.
